Osteoporose staat in de volksmond beter bekend als botontkalking.
De resultaten van een gezondheidsenquête uitgevoerd in 1997 toonden aan dat 15% van de vrouwen en 3% van de mannen in België lijden aan osteoporosis vanaf een leeftijd van 60 jaar.
Bot is een levend weefsel dat zichzelf voortdurend vernieuwt. In normale omstandigheden is er een gelijklopend proces van botafbraak en botopbouw. Zo worden oude botcellen regelmatig vervangen door nieuwe botcellen. In de jonge kinderjaren is de botopbouw krachtiger dan de afbraak. Ongeveer rond het 30ste levensjaar bereikt men de piekbotmassa (peak bone mass). Dit is het moment waarop de hoogste botdensiteit (botdichtheid) bereikt wordt. Vanaf de leeftijd van 40 jaar krijgt de botafbraak terug de overhand en vermindert onze botdensiteit.
De piekbotmassa is bepalend voor het eventueel optreden van osteoporose op latere leeftijd. Hoe lager de piekbotmassa, hoe meer kans op osteoporose. De piekbotmassa is voor een groot deel genetisch bepaald. Voeding en lichaamsbeweging, vooral botbelastende oefeningen (weight bearing exercises), spelen tevens een belangrijke rol.
Voeding, voornamelijk de inname van calcium en vitamine D, is een belangrijk gegeven in de preventie van osteoporose. Calcium wordt beter opgenomen tijdens de adolescentie dan op latere leeftijd. De dagelijks aanbevolen hoeveelheid calcium is bepaald op 1500mg. Er is heel wat calcium terug te vinden in de correcte voeding; bijvoorbeeld sardines, melkproducten, noten, enz. Roken, alcohol, koffie, zoutrijke en macrobiotische voeding zijn ongunstig voor het bot omdat ze de opname van calcium verminderen. Ook evenwichtsstoornissen, hartstoornissen, gezichtsveldstoornissen, enz. kunnen het risico op een val vergroten. Samen met een verminderde botdensiteit kan dit sneller leiden tot breuken, bijvoorbeeld een heupfractuur.
Na het bereiken van de piekbotmassa daalt de botdensiteit zowel bij mannen als vrouwen. Bij vrouwen verloopt dit proces van botafbraak echter sneller vanaf de menopauze, vandaar dat vrouwen meer te kampen hebben met poreuze of broze beenderen. De menopauze heeft als gevolg dat er geen oestrogeen (het vrouwelijke hormoon) meer geproduceerd wordt door de eierstokken. Het verlies van oestrogeen speelt een belangrijke factor bij botafbraak. Deze vorm van postmenopauzale osteoporose komt meer frequent voor bij een vroege menopauze. Postmenopauzale osteoporose treft voornamelijk het trabeculair bot (bot wat zich bevindt aan de binnenkant van het bot). Vaak treden polsfracturen en wervelinzakkingen of inzakkingsfracturen van de rug op.
Illustratie: indeukingsfractuur ten gevolge van osteoporose
Seniele osteoporose (leeftijdsgebonden) treft zowel mannen als vrouwen; doch mannen op een latere leeftijd. De ontkalking gebeurt voornamelijk in het corticaal bot (bot aan de buitenkant van een beenderige structuur) wat leidt tot breuken van het dijbeen, heupfracturen.
Secundaire osteoporose is een vorm van botontkalking die optreedt na ziekte, immobilisatie of bepaalde medische behandelingen zoals het langdurig gebruik van corticosteroïden en anti-epileptica. Ziektes zoals hyperthyroïdie, hyperparathyroïdie, de ziekte van Crohn, rheumatoïde artritis, enz. kunnen osteoporose in de hand werken.
Preventie van osteoporose kan het best bereikt worden door een optimale botmassa na te streven tijdens de groeiperiode van adolescenten en jonge volwassenen. Bijgevolg dient men te starten op jonge leeftijd en kan voornamelijk aangepakt worden door de volgende regelmaten te hanteren:
1. regelmatige lichaamsbeweging en krachtoefeningen (zie ook Straighten Up Belgium)
2. Voldoende Calcium en vitamine D
3. Evenwichtige voeding
4. Waakzaamheid voor de mogelijke oorzaken van secundaire osteoporose
Meer over osteoporose en preventie kunt u lezen op de site van de Belgische overheid.
Osteoporose & Chiropraxie
De behandeling van klachten bij patiënten met osteoporose is eenvoudig op te lossen door zachtere technieken en behandelingen te hanteren. Osteoporose is dus geen contra-indicatie voor een bezoek aan de chiropractor. Tevens kan de chiropractor helpen in het kader van valpreventie en het optimaliseren van het evenwicht.
De medicamenteuze behandeling van osteoporose kan bestaan uit bisfosfonaten, calcitonine, selective oestrogeen receptor modulatoren bv. Raloxifene®, enz. Voor dergelijke behandeling dient de huisarts of specialist geraadpleegd te worden.
Osteoporotische wervelfracturen
Rust, kinesitherapie, pijnmedicatie en een corsetbehandeling zijn de meest gebruikte technieken voor de behandeling van inzakkingsfracturen van de wervelkolom. Een nieuwere techniek – in gebruik sedert 1998 – is ballonkyfoplastie.
Ballonkyfoplastie is een vrij jonge, matig invasieve ingreep voor de behandeling van inzakkingsfracturen in de wervelkolom waarbij een ballon ervoor zorgt dat de ingezakte wervel terug opgekrikt wordt. 50% tot 70% van de verloren wervelhoogte kan hiermee hersteld worden. Pijnvermindering, verbeterde beweeglijkheid en levenskwaliteit worden aangehaald met de ballonkyfoplastie-procedure. Ook in de Lancet zijn de gepubliceerde resultaten van een randomised controlled trial over kyfoplastie positief: Kyfoplastie is een efficiënte en veilig procedure.1
1. Wardlaw D, Cummings SR, Van Meirhaeghe J, Bastian L, Tillman JB, Ranstam J, Eastell R, Shabe P, Talmadge K, Boonen S. Efficacy ans safety of balloon kyphoplasty compared with non-surgical care for vertebral compression fracture (FREE): a randomised controlled trial. 2009;373(march):1016-1024
